ΣΩΜΑ-ΣΧΗΜΑ
Οι δαίμονες, σε σύγκριση μ' εμάς τους ανθρώπους, είναι πνεύματα ασώματα και άυλα, γι' αυτό καί δέν τους αντιλαμβανόμαστε με τις σωματικές μας αισθήσεις. Σε σύγκριση, όμως, με τόν Θεό, πού είναι τέλεια ασώματος, καί σχήμα έχουν καί σώμα. Είναι, λοιπόν, σχετικά ασώματοι καί μοιάζουν μέ τους αγγέλους, μέ τή διαφορά ότι τά «λεπτά, άερώδη καί άχραντα» σώματα, που είχαν πριν από τήν πτώση τους, ύστερα απέκτησαν κάποια παχύτητα. "Εγιναν «ένυλά πη και εμπαθή» (Μ. Ψελλός). Ό άγιος Γρηγόριος ό Σιναΐτης λέει: «Οι δαίμονες ήταν κάποτε κι αυτοί νόες καί ξέπεσαν ιπό εκείνη τήν άυλία καί τή λεπτότητα, γι' αυτό ό καθένας τους απέκτησε κάποιαν υλική πυκνότητα, παίρνοντας, ανάλογα μέ τήν τάξη ή τήν ενέργεια, σωματική μορφή αντίστοιχη της ιδιότητάς του».
Κάθε "ένυλο" σώμα, όμως, είναι καί "παθητό". Έπομένως, καί τά σώματα των δαιμόνων είναι δυνατόν «αφαίς ύποπίπτειν καί πληττόμενα οδυνάσθαι καί πυρί προσομιλήσαντα καίεσθαι» (Μ. Ψελλός). Γι' αύτό βλέπουμε στό Ευαγγέλιο τους δαίμονες να τρέμουν σέ ενδεχόμενο πρόωρο βασανισμό τους καί νά παρακαλούν τόν Κύριο «ίνα μή επίταξη αύτοίς εις τήν άβυσσον άπελθείν» (Λουκ. 8:31). Στά Συναξάρια, επίσης, συναντούμε περιπτώσεις, όπου οι δαίμονες θρηνούν σπαρακτικά, πονούν, καίγονται καί παραλύουν άπό φόβο, όταν τιμωρούνται παραδειγματικά άπό μεγάλους αγίους, όταν μαστιγώνονται αλύπητα άπό αγγέλους ή όταν καταδικάζονται νά εκτελέσουν έργα αντίθετα στην πονηρή τους προαίρεση.
Ώς προς τήν εξωτερική τους εμφάνιση, οί δαίμονες είναι δύσμορφοι καί αποκρουστικοί, γιατί έχουν εντελώς γυμνωθεί άπό τό θείο φως. Ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος, στην ερμηνεία τού 41ου ψαλμού, λέει, πώς, «αν ό Θεός επέτρεπε στους δαίμονες νά μάς δείξουν τίς πραγματικές τους όψεις, όλοι μας θά παραφρονούσαμε».
Εμφανίζονται, όμως, μέ ποικίλες μορφές, ανάλογα μέ τίς ανάγκες, σέ κάθε περίσταση, τού μισάνθρωπου έργου τους. Είναι πάρα πολλές οι βιβλικές καί συναξαριακές αναφορές σέ πονηρά πνεύματα, πού εμφανίστηκαν στους ανθρώπους μέ τίς πιό παράδοξες καί τίς πιό αντίθετες μορφές, άπό τήν έλκυστική τού φωτεινού αγγέλου μέχρι τή φρικιαστική τού πιό αλλόκοτου ζώου. Συνήθως έμφανίζονται σάν άγγελοι, άγιοι, άνθρωποι, φίδια, δράκοντες, λιοντάρια, σκορπιοί, τράγοι, ταύροι, αρπακτικά πτηνά. τερατόμορφα ζώα καί, τέλος, αόριστα υλικά στοιχεία καί σχήματα. Άπό τή Γένεση, τό πρώτο βιβλικό κείμενο, όπου ο διάβολος εμφανίζεται σάν φίδι, γιά νά εξαπατήσει την Εύα, μέχρι τήν Αποκάλυψη, τό τελευταίο βιβλικό κείμενο, όπου ό σατανάς σάν δράκοντας αλυσοδένεται άπό άγγελο τού Θεού, υπάρχουν αναρίθμητες περιπτώσεις έμφανίσει)ς των δαιμόνων μέ ποικίλες μορφές καί σχήματα. Παράλληλη ποικιλία εμφανίσεων συναντάται στους Βίους των Αγίων καί στά Γεροντικά.
Αριθμός - τάξεις
Επειδή οί δαίμονες, πού έπεσαν, συγκρότησαν ολόκληρο τάγμα, είναι πολυάριθμοι καί διακρίνονται σέ ομάδες καί τάξεις, σέ άρχοντες καί αρχόμενους. "Αν καί κατά τόν άγιο Ιωάννη της Κλίμακος «δέν υπάρχει τάξη καί σύνεση στους άσύνετους, αλλά κάθε αταξία καί ακαταστασία», ωστόσο όλα πονηρά πνεύματα συνεργάζονται γιά τή δική μας καταστροφή. Έτσι, όταν μας επιτίθενται, «ό καθένας τους παίρνει τή θέση του, όπως συμβαίνει καί στον αισθητό πόλεμο, και του ανατίθεται κάποια ειδική επιχείρηση».
Ανάλογα μέ τό χρόνο κατά τόν όποιο ενεργούν τά πονηρά πνεύματα, διακρίνονται σέ νυκτερινά καί ήμερινά. Σέ είδικότερη, μάλιστα, υποδιαίρεσή τους, τά συναντούμε ως πρωινά, μεσημβρινά, εσπερινά καί μεσονυκτικά. Στην Κλίμακα γίνεται λόγος γιά μιά ψυχή, πού τό πρωί τήν πολεμούσαν οι δαίμονες της κενοδοξίας καί της κακής επιθυμίας, τό μεσημέρι οι δαίμονες της άκηδίας, της λύπης καί της οργής, ενώ τό απόγευμα οί φιλόκοπροι καί τυραννικοί δαίμονες, οι υπεύθυνοι γιά τά άθλια πάθη της κοιλιάς. Βλέπουμε, δηλαδή, πώς τά πονηρά πνεύματα ενεργούν κατά βάρδιες όλο τό εικοσιτετράωρο.
Πίσω άπό κάθε πάθος υπάρχει καί αντίστοιχη δαιμονική ομάδα, πού τό υποστηρίζει, καί πίσω άπό κάθε αμαρτία πάρχει κι ένα δαιμόνιο, πού συνεργεί στή διάπραξη της. Δέν έχουν όλοι οί δαίμονες ούτε τήν ίδια δύναμη ούτε ίσόβαθμη κακία. "Ολοι τους είναι πονηροί, αλλά «υπάρχουν ακάθαρτοι δαίμονες πονηρότεροι των πονηρών» (όσιος Ιωάννης ό Σιναΐτης). Ανάμεσά τους, δηλαδή, υπάρχουν βαθμοί πονηρίας. Ό άγιος Μάξιμος ό Όμολογητής λέει: «Καθένας άπό τους δαίμονες, ανάλογα μέ την ιδιαίτερή του ικανότητα, συμβαίνει νά προκαλεί αυτήν ή τήν άλλη έπιφορά των πειρασμών. Γιατί καθένας προξενεί διαφορετική κακία, καί ό ένας είναι σαφώς πιό ακάθαρτος άπό τόν άλλον καί ικανότερος σέ ορισμένο μάλλον είδος κακίας». Ό Κύριος μάς διδάσκει, ότι, άν ένα ακάθαρτο πνεύμα φύγει άπό τόν άνθρωπο, καί ό άνθρωπος αυτός πέσει πάλι στή ραθυμία καί στη αμέλεια, τότε τό πνεύμα πού έφυγε επιστρέφει, σέρνοντας μαζί του «επτά έτερα πνεύματα πονηρότερα έαυτού» (Ματθ. 12:45).
Ο άγιος Κασσιανός, σ' ένα άπό τά σπουδαιότατα έργα του, αριθμεί οχτώ ηγετικά πνεύματα της πονηρίας: τό πνεύμα της γαστριμαργίας-λαιμαργίας, τό πνεύμα της πορνείας-σαρκικής επιθυμίας, το πνεύμα της φιλαργυρίας-φιλοκτημοσύνης, το πνεύμα τού θυμού-οργής, τό πνεύμα τής λύπης-καταθλίίψεως, τό πνεύμα της ακηδίας-ψυχικής παραλυσίας, το πνεύμα της κενοδοξίας-έπιδεικτικότητας, και το πνεύμα της ύπερηφάνειας-οίήσεως.
Κύριο καί καταχθόνιο έργο των πονηρών αυτών πνευμάτων είναι νά ρίξουν τήν ψυχή μας στά οχτώ αντίστοιχα πρωταρχικά καί θανάσιμα πάθη, ώστε να μας απομακρύνουν οριστικά άπό τόν Θεό, προκαλώντας μας τόν αιώνιο θάνατο.
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μέ πολύ σοφό τρόπο ιποκαλύπτει στους πνευματικούς αγωνιστές τήν πονηρή δικτύωση καί διαπλοκή τών δαιμόνων, περιγράφοντας τή δομή τού συστήματος τους καί επισημαίνοντας ποια είναι τά κυρίαρχα πάθη ("μητέρες"), καί ποια γεννιούνται άπ' αυτά ("θυγατέρες"). Γι' αυτό καί μάς προτρέπει νά πολεμάμε έξυπνα καί νά μή διασπαθίζουμε τίς πνευματικές μας δυνάμεις, πολεμώντας ταυτόχρονα χιλιάδες έχθρούς, γιατί δέν πρόκειται νά μάθουμε ποτέ όλες τίς πανουργίες τους. Καί καταλήγει: «Μέ τή βοήθεια της Αγίας Τριάδος, ας εξοπλιστούμε έναντίον τών τριών (παθών της φιληδονίας, της φιλαργυρίας καί της φιλοδοξίας), μέσω των τριών (αρετών της εγκράτειας, της αγάπης καί της ταπεινοφροσύνης). Ειδάλλως, θά υποστούμε πάρα πολλούς κόπους»
Ό άγιος Διάδοχος, επίσκοπος Φωτικής, διαιρεί τους δαίμονες σέ δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη άνήκουν οι "λεπτότεροι" δαίμονες, πού πολεμούν την "ψυχή, καί στην άλλη οι "ύλικότεροι", πού πολεμούν τό σώμα μέ τίς σαρκικές ηδονές· Αυτές οι δύο κατηγορίες τών δαιμόνων, άν καί έχουν την ίδια πρόθεση νά βλάπτουν τους ανθρώπους, εντούτοις μάχονται μεταξύ τους. Τη φαινομενική αυτή αντιπαλότητα ύπογραμμίζει και ό άγιος Ιωάννης ό Σιναΐτης στην Κλίμακά του: «'Έγνων εγώ τον της γαστριμαργίας δαίμονα πολλάκις τον της κενοδοξίας νικήσαντα εν τοις νέοις».
Κάθε δαιμόνιο έχει τους δικούς του τρόπους δράσεως καί ενεργείας, ανάλογα μέ τό πάθος πού υπηρετεί, Συνήθως συνεργάζονται μεταξύ τους γιά νά βυθίσουν τόν άνθρωπο σέ όσο τό δυνατόν περισσότερα πάθη. Ό δαίμονας της γαστριμαργίας, λ.χ., παραδίνει τό θύμα του στό δαίμονα της πορνείας καί αυτός διαδοχικά στό δαίμονα της απελπισίας. Λέει σχετικά ό άγιος Κασσιανός: «Πρέπει νά γνωρίζουμε ότι ό κάθε δαίμονας δέν ξεσηκώνει όλα τά πάθη μέσα στον άνθρωπο, γιατί κάθε πάθος έχει τους δικούς του δαίμονες πού τό καλλιεργούν. "Αλλα πονηρά πνεύματα, δηλαδή, ευχαριστιούνται στίς ακάθαρτες σαρκικές επιθυμίες, άλλα στίς βλασφημίες καί κακολογίες, μερικά αναπαύονται στην οργή καί τή βία, άλλα στή λύπη καί τήν απόγνωση, ενώ άλλα στην κενοδοξία καί τήν ύπερηφάνεια. Τό καθένα καλλιεργεί μέσα στην ανθρώπινη καρδιά εκείνο τό πάθος, στό οποίο καί τό ίδιο ευχαριστιέται περισσότερο. Δέν σπέρνουν τίς κακίες τους όλες μαζί, αλλά μέ τή σειρά, ανάλογα μέ τόν καιρό καί τόν τόπο καί τή δεκτικότητα τού ανθρώπου».
Όλα τά πάθη, λοιπόν, ενεργούνται στην ψυχή μας μέσω τών δαιμόνων. "Οπως, δηλαδή, ή καλλιέργεια τών αρετών είναι καρπός τού Αγίου Πνεύματος, έτσι καί ή ενέργεια τών παθών είναι καρπός τών πονηρών πνευμάτων. Τήν αλήθεια αυτή διατυπώνει εκφραστικά καί ή ευχή τού αγίου Έφραίμ τού Σύρου: «Κύριε καί Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας καί άργολογίας μή μοι δώς. Πνεύμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής καί αγάπης χάρισαί μοι τω σώ δούλω». Γι' αυτό καί ή πατερική πείρα μας διδάσκει, ότι ό πόλεμος εναντίον τών παθών είναι ουσιαστικά πόλεμος εναντίον τών πνευμάτων της πονηρίας: «"Οποιο πάθος του μπορέσει νά νικήσει κανείς, αυτού τού πάθους καί τό δαίμονα διώχνει» (άββάς Πιτυρίων).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου