«Στὸ τέλος οἱ μεγάλες θρησκευτικὲς κοινότητες δὲν θὰ ἐξαφανισθοῦν. Κανεὶς δὲν θὰ ἔχει τὸ ἐπάνω χέρι. Οἱ ᾿Ιουδαῖοι θὰ παραμείνουν ᾿Ιουδαῖοι· οἱ Μουσουλμᾶνοι θὰ παραμείνουν Μουσουλμᾶνοι· καὶ οἱ ἀνήκοντες στὰ μεγάλα ᾿Ανατολικὰ θρησκεύματα θὰ παραμείνουν ᾿Ινδουϊσταί, Βουδδισταὶ καὶ Ταοϊσταί. ῾Η ᾿Αφρικὴ θὰ ἐκφράζη τὴν ἀντίληψί της περὶ τοῦ κόσμου· ἡ Κίνα θὰ διατηρήση τὴν κληρονομία της. ῞Οπως πρίν, οἱ ἄνθρωποι θὰ ἐξακολουθήσουν νὰ ταξιδεύουν ἀπὸ τὴν ᾿Ανατολὴ πρὸς τὴν Δύσι, ἀπὸ τὸν Βορρᾶ πρὸς τὸν Νότο καὶ νὰ διαμένουν στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δίχως, συνεπῶς, νὰ ἔχουν πρωτίστως γίνει Χριστιανοὶ ὅπως καὶ ἐμεῖς»!
῎Ετσι λιτὰ περιεγράφετο τὸ πανθρησκειακὸ ὅραμα τοῦ «Π.Σ.Ε.» πρὶν ἀπὸ δέκα περίπου χρόνια. Πῶς ὅμως ἔφθασε στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ Οἰκουμενικὸς ᾿Οργανισμὸς τῆς Γενεύης; 1. Τὸ ἀρχικὸ ὅραμα τοῦ «Π.Σ.Ε.»
ΤΟ ἀρχικὸ ὅραμα τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως ἦταν παγχριστιανικό: ἡ ἕνωσις τῶν διηρημένων Χριστιανῶν τῆς Οἰκουμένης. ᾿Απὸ τὰ μέσα περίπου τοῦ ΙΘ´ αἰῶνος καὶ ἑξῆς ἄρχισε μεταξὺ τῶν Προτεσταντικῶν ῾Ομολογιῶν μία κίνησις γιὰ συνεργασία σὲ πολλοὺς τομεῖς, μία στροφὴ πρὸς τὴν ἑνότητα.
Αὐτὴ ἡ ἑνωτικὴ δραστηριότητα τῶν ποικίλων Χριστιανικῶν Κοινοτήτων ἔλαβε ὠργανωμένη πλέον μορφὴ τὸν Κ´ αἰῶνα στὰ πλαίσια τῆς καλουμένης Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καὶ ἀργότερα τοῦ θεσμικοῦ ὀργάνου της, τοῦ «Π.Σ.Ε.».
Σχέσεις, ἐπαφές, κοινὲς προσπάθειες σὲ κοινωνικοπολιτικὰ ζητήματα εἶχαν χαρακτῆρα προετοιμασίας γιὰ τὴν ἕνωσι, ἀπέβλεπαν στὴν βαθμιαία ὑπέρβασι τῶν
χριστιανικῶν διαιρέσεων. ῾Η ὅλη αὐτὴ ἑνοποιητικὴ προσπάθεια περιέλαβε ἐξ ἀρχῆς δυστυχῶς καὶ τοὺς ὀρθοδόξους· καὶ λέμε δυστυχῶς, διότι σὲ μία καθαρῶς προτεσταντικὴ προσπάθεια ἀναζητήσεως τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος, τῆς ὁποίας προσπαθείας κύριες προϋποθέσεις εἶναι οἱ αἱρετικὲς δοξασίες τῆς «᾿Αοράτου ᾿Εκκλησίας» καὶ τῆς «Θεωρίας τῶν Κλάδων», δὲν ἔχει θέσι ἡ ᾿Ορθόδοξος ᾿Εκκλησία, ἡ ὁποία ταυτίζεται ὀντολογικῶς μὲ τὴν Μία, ῾Αγία, Καθολικὴ καὶ
᾿Αποστολικὴ ᾿Εκκλησία.
῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας δὲν εἶναι ἕνα ἰδεῶδες, «ποὺ ἀκόμα κι ἄν ἦταν κάποτε μιὰ πραγματικότητα, σήμερα δὲν ὑπάρχει παρὰ σὰν στόχος τῶν προσπαθειῶν μας», τῶν Οἰκουμενικῶν προσπαθειῶν. ῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας, κατὰ τὸν ἀείμνηστο σύγχρονο ἀπλανῆ διδάσκαλο τῆς ᾿Ορθοδόξου Πίστεώς μας π. ᾿Ιουστῖνο Πόποβιτς, οὐδέποτε διεσπάσθη, «ποτὲ δὲν ὑπῆρχε διαίρεσις τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀλλὰ μόνον χωρισμὸς ἀπὸ τὴν ᾿Εκκλησίαν», ἀπὸ τὴν ῾Οποίαν «εἰς διαφόρους καιροὺς ἀπεσχίσθησαν καὶ ἀπεκόπησαν οἱ αἱρετικοὶ καὶ σχισματικοί, οἱ ὁποῖοι κατὰ συνέπειαν ἔπαυσαν νὰ εἶναι μέλη τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ σύσσωμοι τοῦ θεανθρωπίνου
σώματός της».
* * *
Παρὰ ὅμως τὴν λανθασμένη ἀντίληψι τῶν Προτεσταντῶν περὶ ἑνότητος, τὸ ὅραμά τους ἦταν ἡ παγχριστιανικὴ ἑνότης.
• Αὐτὸ ἄλλωστε ἐτόνιζαν τὸ 1991 οἱ ὀρθόδοξοι Οἰκουμενισταί, ὅταν γεμᾶτοι ἀνησυχία διεπίστωναν τὰ μεγάλα διαθρησκειακὰ ἀνοίγματα τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὴν
Κανμπέρρα καὶ ἔγραφαν:
«Οἱ ᾿Ορθόδοξες ᾿Εκκλησίες ἐπιθυμοῦν νὰ τονίσουν μὲ ἔμφαση ὅτι γι᾿ αὐτές, ὁ κύριος σκοπὸς τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν ὀφείλει νὰ εἶναι ἡ ἀποκατάσταση τῆς ἑνότητος τῆς ᾿Εκκλησίας».
Τὸ διαθρησκειακὸ ἄνοιγμα τοῦ «Π.Σ.Ε.»
ΚΑΤΑ τὴν πορεία ὅμως τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καὶ τοῦ «Π.Σ.Ε.», παρατηρεῖται μία σταδιακὴ διεύρυνσις τοῦ ὁράματος αὐτοῦ. ῾Η Οἰκουμενικὴ προσπάθεια τείνει πλέον νὰ περιλάβη στοὺς κόλπους της καὶ τὶς ἄλλες θρησκεῖες τοῦ κόσμου. Οἱ συνεργαζόμενες Χριστιανικὲς ῾Ομολογίες ἦσαν ἐξ ἀρχῆς ἀναγκασμένες νὰ συζητήσουν τὰ προβλήματα ποὺ προέκυπταν στὸν ἱεραποστολικό τους ἀγρό, ἐφ᾿ ὅσον αὐτὸς χαρακτηριζόταν γιὰ τὴν θρησκευτική του πολυμορφία.
Αὐτὴ ἄλλωστε ἡ ἀνάγκη, ὅπως εἶναι κοινῶς ἀποδεκτό, συνέβαλε στὴν γέννησι τοῦ Οἰκουμενισμοῦ: ἡ «ἱεραποστολὴ ἐκλαμβάνεται ὡς ἕν ἐκ τῶν κυριωτέρων αἰτίων, τὰ ὁποῖα παρήγαγον τὴν Οἰκουμενικὴν Κίνησιν».
1. ῎Ετσι στὸ Α´ «Παγκόσμιο ῾Ιεραποστολικὸ Συνέδριο» ποὺ συνῆλθε στὸ ᾿Εδιμβοῦργο τῆς Σκωτία τὸ ἔτος 1910, ὁ τίτλος τοῦ τετάρτου θέματος συζητήσεως ἦταν «Τὸ ἱεραποστολικὸ μήνυμα ἐν σχέσει πρὸς τὰ μὴ Χριστιανικὰ θρησκεύματα», καὶ ἡ ῎Εκθεσις γιὰ τὸ ζήτημα αὐτὸ θεωρήθηκε ἡ καλύτερη ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες τοῦ Συνεδρίου.
῾Η ταχυτάτη ἀνάπτυξις στὶς ῾Ηνωμένες Πολιτεῖες τῆς ᾿Αμερικῆς τῶν ἐλευθεριαζόντων (liberal) Προτεσταντῶν, ἡ ὁποία παρετηρήθη στὴν ἑπόμενη περίοδο, προεκάλεσε συζητήσεις γιὰ μία «Παγκόσμια Θρησκεία» καὶ γέννησε ἀνησυχίες γιὰ «συγκρητιστικὴ σκέψι» μὲ ἀναφορὰ στὰ ᾿Ασιατικὰ θρησκεύματα, τὰ
ὁποῖα ἐβίωναν τὴν ἀφύπνησί τους μὲ ὅλα τὰ ἐπακόλουθα.
2. Τὸ Συνέδριο τῶν ῾Ιεροσολύμων τὸ 1928, τὸ ὁποῖο συνεκλήθη ἀπὸ τὸ «Διεθνὲς ῾Ιεραποστολικὸ Συμβούλιο» (ΔΙΣ), ὡς πρῶτο θέμα συζητήσεως εἶχε «Τὸ Χριστιανικὸ Μήνυμα ἐν σχέσει πρὸς μὴ Χριστιανικὰ Συστήματα ζωῆς καὶ σκέψεως». ᾿Απὸ τὸ Συνέδριο τοῦτο ἐδόθη ἡ ὤθησις γιὰ τὴν ἵδρυσι τὸ 1930 τῆς «Διεθνοῦς ᾿Επιτροπῆς γιὰ τὴν Προσέγγισι τοῦ ᾿Ιουδαϊσμοῦ».
Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο, ὅτι στὸ Συνέδριο τῶν ῾Ιεροσολύμων παρουσιάζεται ἴσως γιὰ πρώτη φορὰ ἐπισήμως διχογνωμία ἔναντι τοῦ θέματος τῶν ἄλλων θρησκειῶν: ὑπῆρχαν οἱ ἐμμένοντες στὴν παραδοσιακὴ ἄποψι τῆς Μοναδικότητος τοῦ Χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μία «ἀποκλειστικὰ Χριστομονιστικὴ θεώρηση τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ἱεραποστολῆς», ἀλλὰ ἐνεφανίσθησαν καὶ ἐκεῖνοι ποὺ ἀνεγνώριζαν τὶς «ἀξίες» τῶν ἄλλων θρησκειῶν καὶ ὑπεστήριζαν μία συνεργασία, γιὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῆς ἐκκοσμικεύσεως τῆς κοινωνίας.
3. Τὸ Β´ Συνέδριο τοῦ «Διεθνοῦς ῾Ιεραποστολικοῦ Συμβουλίου» στὸ Ταμπαρὰμ τοῦ Μαδρὰς τῶν ᾿Ινδιῶν τὸ 1938 ἀσχολήθηκε καὶ πάλι μὲ τὶς σχέσεις τοῦ Χριστιανισμοῦ πρὸς τὶς ἄλλες θρησκεῖες, ὁ δὲ τίτλος τοῦ σχετικοῦ θέματος ἦταν «῾Η αὐθεντία τῆς πίστεως». Στὸ Ταμπαρὰμ ὑπῆρξαν καὶ πάλι διχογνωμίες καὶ
πολλοὶ ὑπεστήριξαν, ὅτι οἱ ἄλλες θρησκεῖες δὲν ἀποτελοῦν «ὁλοκληρωτικὰ συστήματα» ἀνθρωπίνης σκέψεως καὶ πρακτικῆς, ἀλλὰ ἔχουν καὶ αὐτὲς ἕναν ἀποκαλυπτικὸ χαρακτῆρα καὶ θεωροῦνται «θρησκευτικὲς παραδόσεις», ἐντὸς τῶν ὁποίων ὑφίσταται μία «ἀμφίδρομη κυκλοφορία» μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων.
4. Στὸ Ε´ Συνέδριο τοῦ «Διεθνοῦς ῾Ιεραποστολικοῦ Συμβουλίου» στὴν ῎Ακκρα τῆς Γκάνας τὸ 1957-58, συνεχίσθηκε ἡ συζήτησις ἐπὶ τῶν διαθρησκειακῶν σχέσεων στὸ τρίτο θέμα μὲ τίτλο «῾Η Χριστιανικὴ ἐκκλησία καὶ τὰ μὴ Χριστιανικὰ θρησκεύματα».
5. Στὴν Γ´ Γενικὴ Συνέλευσι τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὸ Νέο Δελχὶ τῶν ᾿Ινδιῶν τὸ ἔτος 1961 (19 Νοεμβρίου-5 Δεκεμβρίου), «διάχυτος ὑπῆρξε καὶ ὁ τρόπος τῆς συναντήσεως καὶ ἀντιμετωπίσεως τῶν ἄλλων ἀναγεννομένων ᾿Ασιατικῶν θρησκειῶν» καὶ συνεζητήθη εὐρέως τὸ μέγα πρόβλημα τῆς σχέσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ μὲ τὶς ἄλλες θρησκεῖες, ἰδίως μάλιστα σὲ χῶρες, ὅπου οἱ Χριστιανοὶ εἶναι ἐλαχίστη μειοψηφία.
Στὴν Συνέλευσι αὐτὴ παρετηρήθησαν δύο τάσεις ἀνυποχώρητες στὶς θέσεις τους: ἡ πρώτη ὑπεστήριζε τὴν δρᾶσι τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος στοὺς μὴ Χριστιανούς, ὡς προετοιμασία ἀποδοχῆς τοῦ Εὐαγγελίου, ἡ δὲ δεύτερη ἐτόνιζε τὸ ἀδύνατον τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ ἄνευ τῆς γνώσεως τοῦ Χριστοῦ.
6. Στὸ Α´ Παγκόσμιο Συνέδριο τοῦ «Τμήματος Παγκοσμίου ῾Ιεραποστολῆς καὶ Εὐαγγελισμοῦ» ποὺ συνῆλθε στὴν πόλι τοῦ Μεξικοῦ τὸ 1963 (8-19 Δε-κεμβρίου), συνεζητήθη ὡς πρῶτο θέμα «῾Η μαρτυρία τῶν Χριστιανῶν σὲ ἀνθρώπους ἄλλων Πίστεων», ἀλλὰ καὶ πάλι δὲν ἐπετεύχθη μία σαφὴς συμφωνία ἐπὶ τοῦ ζητήματος.
* * *
• ῎Ηδη ὅμως εὑρισκόμεθα στὴν περίοδο τῆς Β´ Βατικανῆς Συνόδου (1962-1965), διὰ τῆς ὁποίας ὁ Παπισμὸς προβαίνει σὲ ἕνα θεαματικὸ ἄνοιγμα πρὸς τὸν ἐξωχριστιανικὸ Οἰκουμενισμό, μὲ τὴν «Δήλωσι γιὰ τὶς σχέσεις τῆς ᾿Εκκλησίας μὲ τὶς μὴ Χριστιανικὲς Θρησκεῖες». Τὸ «τόλμημα» αὐτὸ τοῦ Βατικανοῦ, τὸ ὁποῖο μάλιστα εἶχε ἀρχίσει ἤδη νὰ συνεργάζεται μὲ τὸ «Π.Σ.Ε.», συμβάλλει «ὁπωσδήποτε» στὴν ὁριστικὴ στροφὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ ᾿Οργανισμοῦ τῆς Γενεύης καὶ τὸν σταθερὸ πλέον προσανατολισμό του στὴν κατάφασι τῶν μὴ Χριστιανικῶν θρησκειῶν.
* * *
7. Τὸ Συνέδριο στὸ Κάντυ τῆς Σρὶ Λάνκα (Κεϋλάνης) τὸ 1967 θεωρεῖται «σταθμὸς» στὴν πορεία τοῦ χρονίζοντος ἀκανθώδους θέματος. Λαμβάνουν μέρος Παπικοὶ ἀντιπρόσωποι, γίνεται ἀναφορὰ στὶς σχετικὲς ἀποφάσεις τῆς Β´ Βατικανῆς καὶ ἐγκρίνεται πλέον σαφῶς ὁ Διαθρησκειακὸς Διάλογος. ῾Η ἐπίδρασις τῆς ἀποφάσεως αὐτῆς τοῦ Συνεδρίου στὶς διάφορες συζητήσεις τῆς Δ´ Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὴν Οὐψάλα τὸ 1968 (4-20 ᾿Ιουλίου)23 ἦταν ἐμφανὴς καὶ ζωηρά, μετὰ δὲ τὴν Συνέλευσι αὐτὴ ἀνετέθη στὸν ᾿Ινδὸ Στάνλεϋ Σαμάρθα ἡ ἐμβάθυνσις καὶ σπουδὴ στὸ θέμα «῾Ο λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ Ζωντανὲς Πίστεις τῶν ᾿Ανθρώπων».
8. Τὸ 1969 ἄρχισαν οἱ ἐπαφὲς τοῦ «Π.Σ.Ε.» μὲ τὸ᾿Ισλάμ, οἱ ὁποῖες τὸ 1989 συνεπλήρωσαν τὴν πρώτη εἰκοσαετία των, ὁπότε καὶ ἄνοιξε «μιὰ νέα περίοδος ἀξιολόγησης καὶ νέες δυνατότητες περαιτέρω συνεργασίας».
• Πρέπει νὰ ὑπογραμμισθῆ, ὅτι ἡ ἔναρξις τοῦ Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου «βγῆκε μέσα ἀπὸ τὰ σπλάγχνα τῆς ᾿Επιτροπῆς “Πίστη καὶ Τάξη” τοῦ ΠΣΕ»: ἡ πρώτη συνάντησις Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων ὠργανώθηκε ἀπὸ τὴν ᾿Επιτροπὴ αὐτὴ (Cartigny, ῾Ελβετία, Μάρτιος 1969). ῾Ιστορικά, εὑρισκόμεθα στὴν περίοδο μετὰ τὴν Δ´ Γενικὴ Συνέλευσι τοῦ «Π.Σ.Ε.» (Οὐψάλα, 1968) καὶ θεολογικά, ἡ «Πίστις καὶ Τάξις» ἔχει ἐγκαινιάσει τὴν ἐπεξεργασία ἑνὸς κειμένου μὲ θέμα «῾Ενότητα τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ἑνότητα τῆς ἀνθρωπότητος».
9. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1970 στὸ ᾿Ατζαλτοὺν τοῦ Λιβάνου συγκαλεῖται γιὰ πρώτη φορὰ ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ «Π.Σ.Ε.» Διαθρησκειακὴ Συνάντησις καὶ λαμβάνουν μέρος ᾿Ινδουϊσταί, Βουδδισταί, Μουσουλμᾶνοι καὶ Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δεσμεύονται στὸν Διάλογο. Τὸν ᾿Απρίλιο τοῦ 1970 συνέβη ἕνα γεγονὸς λίαν σημαντικὸ καὶ ἑρμηνευτικὸ τῶν τάσεων τοῦ Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου, ἐν σχέσει μάλιστα μὲ τὸ «Π.Σ.Ε.». ῾Ο «Ναὸς τῆς Κατανοήσεως» (The Temple of Understanding), ἕνα ἀμερικανικὸ ἵδρυμα θεμελιωμένο τὸ 1960 ὡς ἕνα εἶδος «Συμβουλίου ῾Ηνωμένων Θρησκειῶν», συνεκάλεσε στὴν Γενεύη τὴν δεύτερη «Συνάντησι Κορυφῆς»: ὀγδόντα ἀντιπρόσωποι τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου συναντήθηκαν, γιὰ νὰ συζητήσουν
θέματα, ὅπως «Τὸ Σχέδιο Δημιουργίας μιᾶς Παγκοσμίου Κοινότητος Θρησκειῶν».
῾Ο Γενικὸς Γραμματεὺς τοῦ «Π.Σ.Ε.» Δρ Εὐγένιος Μπλέϊκ ἦταν παρὼν καὶ ὡμίλησε, καλώντας ὅλους τοὺς ἡγέτας τῶν θρηκειῶν σὲ ἕνωσι. ῾Η «πρωτοφανὴς» ὑπερομολογιακὴ ᾿Ακολουθία, ποὺ ἔγινε στὸν Καλβινιστικὸ Καθεδρικὸ Ναὸ τοῦ
῾Αγίου Πέτρου, περιεγράφη ἀπὸ τὸν Προτεστάντη Πάστορα Μπάμπελ, ὡς
«μία πάρα πολὺ μεγάλη ἡμέρα στὴν ἱστορία τῶν θρησκειῶν», στὴν ὁποία «ὁ καθένας προσευχήθηκε στὴν γλῶσσα του καὶ συμφώνως πρὸς τὶς συνήθειες τῆς θρησκείας ποὺ ἀντιπροσώπευε», καὶ στὴν ὁποία ἐπίσης «οἱ πιστοὶ ὅλων τῶν θρησκειῶν
ἐκλήθησαν σὲ συνύπαρξι στὴν λατρεία τοῦ ἰδίου Θεοῦ».
῾Η Διαθρησκειακὴ ᾿Ακολουθία ἔκλεισε μὲ τὸ «Πάτερ ἡμῶν»...
10. Τὸν ᾿Ιούνιο τοῦ 1970 σὲ μία Συνεδρίασι εἰκοσιτριῶν θεολόγων τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὴν Ζυρίχη, ἀπετιμήθη θετικῶς ἡ ἐμπειρία τοῦ ᾿Ατζαλτοὺν τοῦ Λιβάνου καὶ
ἐξεπονήθη μία ῎Εκθεσις, ποὺ ἀπετέλεσε τὴν βάσι γιὰ τὶς ὁριστικὲς ἀποφάσεις τοῦ «Π.Σ.Ε.» ἐπὶ τοῦ θέματος τοῦ Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου.
11. Τὸ 1971 (10-21 ᾿Ιανουαρίου) συνῆλθε στὴν ᾿Αντὶς ᾿Αμπέμπα τῆς Αἰθιοπίας ἡ Κεντρικὴ ᾿Επιτροπὴ τοῦ «Π.Σ.Ε.» μὲ κύριο θέμα «Διάλογος μὲ ἀνθρώπους ἄλλων Θρησκευτικῶν Πεποιθήσεων» καὶ μὲ κύριο ὁμιλητὴ τὸν μητροπολίτη ῎Ορους
Λιβάνου κ. Γεώργιο Κὸδρ τοῦ ᾿Ορθοδόξου Πατριαρχείου ᾿Αντιοχείας, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τὸ θέμα «῾Ο Χριστιανὸς ἐντὸς ἑνὸς Πλουραλιστικοῦ Κόσμου - ῾Η Οἰκονομία τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος». ῾Η Κεντρικὴ ᾿Επιτροπὴ βασίσθηκε στὴν ῎Εκθεσι
τῆς Ζυρίχης, ἐθεώρησε τὸν Διαθρησκειακὸ Διάλογο ὡς μία «οἰκουμενικὴ προτεραιότητα» καὶ ἐπεχείρησε τὸ «τολμηρὸ βῆμα»: προέβη στὴν σύστασι τοῦ «Τμήματος Διαλόγου μὲ τοὺς ᾿Ανθρώπους Ζωντανῶν Πίστεων καὶ ᾿Ιδεολογιῶν», μὲ Διευθυντὴ τὸν Στάνλεϋ Σαμάρθα.
• Τὸ 1971 λοιπὸν θεωρεῖται ὡς ἀφετηριακὸ ἔτος τῆς διευρύνσεως τοῦ ἑνωτικοῦ ὁράματος τοῦ «Π.Σ.Ε.» καὶ τοῦ ἀνοίγματος τῶν πυλῶν του σὲ ὅλα τὰ θρησκεύματα.
* * *
Πρέπει νὰ σημειωθῆ, πρὶν ἀναφερθοῦμε στὰ περαιτέρω διαθρησκειακὰ βήματα τοῦ «Π.Σ.Ε.», ὅτι ἡ διεύρυνσις τῶν ὁρίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ αὐτοῦ ᾿Οργανισμοῦ τῆς Γενεύης, ἔγινε μὲ ἕναν τρόπο ἄξιο πολλῶν δακρύων, εἰδικὰ γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους
Οἰκουμενιστάς, καὶ μὲ μία πτῶσι πρωτάκουστη.
Τὶ ἀκριβῶς συνέβη; Στὴν ᾿Αντὶς ᾿Αμπέμπα ὁ μητροπολίτης κ. Γεώργιος Κόδρ, στὴν προσπάθειά του νὰ θέση τὰ θεμέλια μιᾶς νέας θεολογίας, τῆς θεολογίας τοῦ διαλόγου μὲ τὶς ἄλλες θρησκεῖες, κατεπάτησε κυριολεκτικὰ τὰ πάντα καὶ ἐκήρυξε μία πολύμορφη αἵρεσι. ῾Ο δυστυχὴς ἀρχιερεὺς διαπιστώνει αὐθεντικότητα στὴν πνευματικὴ ζωὴ τῶν ἀβαπτίστων· βεβαιώνει ὅτι μποροῦμε νὰ ἐμπλουτίσουμε τὶς
ἐμπειρίες μας μὲ τὸν πλοῦτο τῆς παγκοσμίου θρησκευτικῆς κοινότητος· ἀναγνωρίζει, ὅτι ὁ Χριστὸς φωτίζει τοὺς ἀλλοθρήσκους στὴν ἀνάγνωσι τῶν
Γραφῶν τους· ὑποστηρίζει, ὅτι τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα ἐνεργεῖ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸν ᾿Ιησοῦ Χριστὸ καὶ τὴν ᾿Εκκλησία Του, ἐμπνέει τὶς μὴ Χριστιανικὲς θρησκεῖες καὶ εἶναι πραγματικὰ ὁ κοινὸς παρονομαστὴς ὅλων τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου!
• ῾Η συγκρητιστικὴ αὐτὴ θεολογία τοῦ δυστυχοῦς μητροπολίτου ἐξέπληξε γιὰ τὴν τολμηρότητά της ἀκόμη καὶ τοὺς Προτεστάντας συνέδρους, εἶναι δὲ ἕνα
καταπληκτικὸ δεῖγμα, πῶς διὰ μέσου τοῦ διαχριστιανικοῦ Οἰκουμενισμοῦ ὁδηγεῖται κανεὶς νομοτελειακὰ στὸν διαθρησκειακὸ Οἰκουμενισμό.
* * *
12. Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1971 στὸ Βέλγιο (Louvain, Heverley) συνῆλθε ἡ ᾿Επιτροπὴ «Πίστις καὶ Τάξις» τοῦ «Π.Σ.Ε.» μὲ κεντρικὸ θέμα «῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ἡ ἑνότης τοῦ κόσμου». Τὸ Τμῆμα ΙΙ ἐξήτασε τὸ θέμα «῾Η ἑνότης τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ἡ συνάντησις μὲ τὰ ζῶντα (ἐξωχριστιανικὰ) θρησκεύματα», κατὰ δὲ τὴν σχετικὴ συζήτησι, ἐξ ἐπιδράσεως «σαφῶς» παπικῆς, «διάχυτος ὑπῆρχε μεταξὺ τῶν συνέδρων ἡ ἀντίληψις, ὅτι οἱ ἐκτὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἱστάμενοι ἀνήκουν κατὰ ἕνα τρόπον εἰς τὸν λαὸν τοῦ Θεοῦ, εἶναι δὲ δυνατὴ καὶ παρ᾿ αὐτοῖς ἡ σωτηρία».
13. Τὸν ᾿Ιούλιο τοῦ 1972 πάλι στὸν Λίβανο (Broumana) πραγματοποιεῖται ἀπὸ τὸ «Π.Σ.Ε.» συνάντησις μὲ θέμα «᾿Αναζήτηση ἀμοιβαίας κατανόησης καὶ συνεργασίας», στὴν ὁποία συμμετέχουν Χριστιανοὶ καὶ Μουσουλμᾶνοι ἀπὸ εἴκοσι συνολικὰ χῶρες.
14. Τὸν ᾿Απρίλιο τοῦ 1974 στὴν Κεϋλάνη (Colombo) διοργανώνει τὸ «Π.Σ.Ε.» διαθρησκειακὴ συνάντησι, στὴν ὁποία λαμβάνουν μέρος ὄχι μόνον Χριστιανοὶ καὶ Μουσουλμᾶνοι, ἀλλὰ καὶ ἐκπρόσωποι ἄλλων θρησκειῶν. Τὸ ἐνδιαφέρον ἑστιάζεται στὸ θέμα τῆς «κοινωνίας». ῾Η συνάντησις αὐτὴ «ἐπεχείρησε τὴν κοινὴ ἀναζήτηση γύρω ἀπὸ τὶς ἔννοιες τῆς κοινότητας-κοινωνίας, τῆς “κοινωνίας ἀγάπης”, τῆς οἰκουμενικότητας καὶ παγκοσμιότητας σὰν θρησκευτικοῦ ὁραματισμοῦ».
15. Τὸν ᾿Ιούλιο τοῦ 1974 στὴν Γκάνα (Legon) συνεχίσθηκε ἡ ἴδια προβληματική, ἀλλὰ σὲ περιφερειακὸ ἐπίπεδο καὶ οἱ συζητήσεις διεξήχθησαν μέσα στὸ γενικώτερο πλαίσιο τῆς θεματολογίας τῆς ᾿Επιτροπῆς «Πίστις καὶ Τάξις» τοῦ «Π.Σ.Ε.» ἐπὶ τοῦ
θέματος «῾Ενότητα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπινη κοινωνία».
16. Τὸν ᾿Ιανουάριο τοῦ 1975 στὸ Χὸνγκ Κὸνγκ τὸ θέμα ἦταν «Μουσουλμᾶνοι καὶ Χριστιανοὶ μέσα στὴν κοινωνία» καὶ ἔλαβαν μέρος ἀντιπρόσωποι ἀπὸ τὴν Νοτιο-ανατολικὴ ᾿Ασία, οἱ ὁποῖοι ἐνέκυψαν στὰ προβλήματα τοῦ εὐαισθήτου αὐτοῦ γεωγραφικοῦ χώρου.
17. Τὸ 1975 στὴν Ε´ Γενικὴ Συνέλευσι τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὸ Ναϊρόμπι τῆς Κένυας (23 Νοεμβρίου - 10 Δεκεμβρίου), γιὰ πρώτη φορὰ πέντε πρόσωπα ἄλλων θρησκειῶν (᾿Ιουδαϊσμοῦ, ᾿Ισλαμισμοῦ καὶ ᾿Ινδουϊσμοῦ) προσεκλήθησαν σὲ μία Γενικὴ Συνέλευσι ὡς εἰδικοὶ φιλοξενούμενοι καὶ συνεργάσθηκαν στὸ τμῆμα ΙΙΙ (ἀπὸ τὰ ἕξι) ἐπὶ τοῦ βοηθητικοῦ θέματος μὲ τίτλο «Τὸ ᾿Επιζητεῖν τὴν Κοινότητα. ῾Η ἀπὸ Κοινοῦ
᾿Αναζήτησις μετ᾿ ᾿Ανθρώπων Διαφόρων Πίστεων, ᾿Ιδεολογιῶν καὶ Πολιτισμῶν».
Στὴν Συνέλευσι αὐτὴ ὁ Διαθρησκειακὸς Διάλογος ἔγινε ἀντικείμενο ἀντεγκλήσεων καὶ οἱ συντηρητικοὶ ἐθεώρησαν αὐτὸν ὡς συγκρητισμὸ καὶ «πνευματικὸ
συμβιβασμὸ» καὶ προδοσία τῆς ἱεραποστολῆς, ἐνῶ «ἄλλοι ἐξέφρασαν τὴν ἀπογοήτευσή τους γιὰ τὴν ἔλλειψι θάρρους ἀπὸ μέρους τῶν ᾿Εκκλησιῶν νὰ
ἀντιμετωπίσουν μὲ ἀποφασιστικότητα ἕνα τόσο σπουδαῖο θέμα».
* * *
• Μετὰ τὴν Ε´ Γενικὴ Συνέλευσι τοῦ «Π.Σ.Ε.», ἀρχίζει ἡ δευτέρα περίοδος τοῦ Διαλόγου μὲ τὸ ᾿Ισλάμ, ἡ «Περίοδος τοῦ κοινοῦ προγραμματισμοῦ» (1975-1983), κατὰ τὴν ὁποία εἶναι πιὸ ἐνεργὸς ἡ συμμετοχὴ τῶν Μουσουλμάνων στὶς συναντήσεις ποὺ ὀργανώνει τὸ «Π.Σ.Ε.» καὶ πραγματοποιεῖται μία καρποφόρος συνεργασία «Π.Σ.Ε.» καὶ Βατικανοῦ.
* * *
18. Τὸν ᾿Ιούνιο τοῦ 1976 στὴν ῾Ελβετία (Chambesy) πραγματοποιεῖται ἡ πρώτη συνάντησις «κοινοῦ προγραμματισμοῦ» μὲ θέμα «Χριστιανικὴ ἱεραποστολὴ καὶ ᾿Ισλαμικὴ Da’wah». Τὴν εὐθύνη συντονισμοῦ ἔχει ἡ ᾿Επιτροπὴ τοῦ «Π.Σ.Ε.» «῾Ιεραποστολὴ καὶ Εὐαγγελισμός».
• ᾿Ακολούθησαν, λόγῳ τῆς ἐπιτυχίας αὐτῆς τῆς συναντήσεως, δύο προκαταρκτικὲς Συσκέψεις, στὴν προσπάθεια νὰ ἐπιτευχθῆ μία μεγάλη ᾿Ισλαμο-Χριστιανικὴ Διάσκεψι.
19. Τὸν ᾿Οκτώβριο τοῦ 1976 πραγματοποιεῖται στὴν ῾Ελβετία (Cartigny) ἡ πρώτη προπαρασκευαστικὴ συνάντησις.
20. Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1977 ὠργανώθηκε Σύσκεψις στὴν Βηρυττὸ μὲ θέμα «Πίστη, ἐπιστήμη, τεχνολογία καὶ τὸ μέλλον τῆς ἀνθρωπότητος».
21. Τὸ 1977 ἡ Κεντρικὴ ᾿Επιτροπὴ τοῦ «Π.Σ.Ε.» διωργάνωσε μία θεολογικὴ Σύσκεψι στὸ Τσιὰνγκ Μέϊ τῆς Ταϋλάνδης μὲ θέμα «Διάλογος ἐν Κοινωνίᾳ», γιὰ
νὰ διασαφηνισθῆ ἡ φύσις, ὁ σκοπὸς καὶ τὰ ὅρια τοῦ Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου καὶ ἡ σχέσις του μὲ τὴν ἱεραποστολή, διότι τὸ ζήτημα αὐτὸ εἶχε προκαλέσει μίαν ἀνοικτὴ ἔριδα στὸ Ναϊρόμπι (1975).
22. Τὸ 1979 ἡ Κεντρικὴ ᾿Επιτροπὴ τοῦ «Π.Σ.Ε.» συσκέφθηκε στὴν Τζαμάϊκα (Κίνγκστον) καὶ υἱοθέτησε ἕναν «῾Οδηγὸ στὸν Διάλογο μὲ ᾿Ανθρώπους Ζωντανῶν Πίστεων καὶ ᾿Ιδεολογιῶν», ὡς ἀποτέλεσμα τῆς Συσκέψεως στὴν Ταϋλάνδη, τὸν ὁποῖον ἐπέδωσε στὶς ἐκκλησίες - μέλη γιὰ σπουδὴ καὶ πρᾶξι.
23. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1979 στὴν ῾Ελβετία (Chambesy) προωθεῖται ἡ ἰδέα τῆς Διεθνοῦς Συσκέψεως μὲ θέμα «Συμβίωση Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων».
24. Τὸν ᾿Ιούνιο τοῦ 1980 στὴν ῾Ελβετία (Bossey), ὡς ἀπόρροια τῶν συστάσεων τῆς προηγουμένης Συσκέψεως, ὀργανώνεται γιὰ πρώτη φορὰ συνάντησις Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων νέων, μὲ θέμα «῾Η ζωὴ τῶν πιστῶν μέσα σὲ μιὰ κοινωνία
ἀλλαγῶν».
25. Τὸν Μάρτιο-᾿Απρίλιο τοῦ 1982 στὴν Κεϋλάνη (Colombo) συγκαλεῖται Συνέδριο, ὑπὸ τὸ ὅραμα τῆς προωθουμένης Διεθνοῦς Συσκέψεως, μὲ θέμα «Χριστιανοὶ καὶ Μουσουλμᾶνοι ποὺ ζοῦν καὶ ἐργάζονται μαζί: ῏Ηθος καὶ ἐφαρμογὴ στὰ ἀνθρωπιστικὰ καὶ ἀναπτυξιακὰ προγράμματα».
26. Τὸ 1983 στὴν ΣΤ´ Γενικὴ Συνέλευσι τοῦ «Π.Σ.Ε.» στὸ Βανκοῦβερ τοῦ Καναδᾶ (24 ᾿Ιουλίου - 10 Αὐγούστου) δὲν ἔλλειψαν οἱ ἀλλόθρησκοι, ὅπως ἄλλωστε διεκηρύσσετο στὸ «Μήνυμά» της: «῾Η παρουσία μεταξύ μας, ὀπαδῶν, πιστῶν ἄλλων θρησκειῶν, ὅπως καὶ τῶν χιλιάδων ἐπισκεπτῶν, μᾶς ἔφερε τὸ μήνυμα ὅλης τῆς ἀνθρώπινης κοινότητας», ἐπικροτεῖται δὲ καὶ ἐνθαρρύνεται ἡ συνέχισις τοῦ
Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου.
27. Τὸ 1986 τὸ «Π.Σ.Ε.» ἐκυκλοφόρησε τὴν Καθοδηγητικὴ Σπουδὴ «῾Η Πίστις τοῦ Γείτονός μου - καὶ ἡ ᾿Ιδική μου», ἡ ὁποία διαδόθηκε εὐρέως καὶ συζητήθηκε (μεταφράσθηκε σὲ δεκαέξι γλῶσσες).
• Κατὰ τὴν περίοδο αὐτή, μεταξὺ ΣΤ´ (1983) καὶ Ζ´ (1991) Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ «Π.Σ.Ε.», ὁ ᾿Ισλαμο-Χριστιανικὸς Διάλογος διέρχεται τὸ τρίτο στάδιό του: τῶν συναντήσεων σὲ περιφερειακὸ ἐπίπεδο. ῎Ετσι, τέσσερις συνολικὰ Συσκέψεις πραγματοποιοῦνται:
28. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1986 στὴν ᾿Αφρικὴ (Porto Novo, Benin), μὲ θέμα «Θρησκεία καὶ ὑπευθυνότητα».
29. Τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1986 στὴν ᾿Ασία (Kuta, Bali, ᾿Ινδονησία), μὲ θέμα «Μαζὶ πρὸς τὸν ἑπόμενο αἰῶνα».
30. Τὸ 1987 (27 Σεπτεμβρίου - 1 ᾿Οκτωβρίου) στὴν ῾Ελλάδα (Κολυμπάρι, ᾿Ορθόδοξη ᾿Ακαδημία Κρήτης), μὲ θέμα «Θρησκεία καὶ Κοινωνία».
31. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1988 στὶς Η.Π.Α. (New Winsdor, Maryland), μὲ θέμα «῾Η πρόκληση τοῦ πλουραλισμοῦ».
* * *
32. Τὸ 1988 (23-25 ᾿Ιανουαρίου) τὸ Τμῆμα «Παγκοσμίου ῾Ιεραποστολῆς καὶ Εὐαγγελισμοῦ» τοῦ «Π.Σ.Ε.» διωργάνωσε στὸ Ταμπαρὰμ τῶν ᾿Ινδιῶν, στὸ
Χριστιανικὸ Κολλέγιο τοῦ Μαδράς, ἐκδηλώσεις γιὰ τὴν πεντηκοστὴ ἐπέτειο τῆς ἐκεῖ Συνελεύσεως (τὸ 1938) καὶ ἐπηκολούθησε πενταήμερη Συνδιάσκεψις (26-30 ᾿Ιανουαρίου) στὸ Μαχαμπαλιπουσὰν (ἔξω ἀπὸ τὸ Μαδρὰς) μὲ θέμα «῾Ιεραποστολὴ καὶ Διάλογος». ῾Η Διάσκεψις αὐτή, μὲ κεντρικὸ θέμα τὸν Διαθρησκειακὸ Διάλογο, ἦταν προπαρασκευαστικὴ τοῦ Παγκοσμίου Συνεδρίου τοῦ ἐρχομένου ἔτους στὸ Τέξας, ἕνας δὲ ἀπὸ τρεῖς βασικοὺς εἰσηγητάς της ἦταν ὁ ἐπίσκοπος ᾿Ανδρούσης κ. ᾿Αναστάσιος Γιαννουλᾶτος (νῦν ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης ᾿Αλβανίας).
33. Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1988 ἡ Κεντρικὴ ᾿Επιτροπὴ τοῦ «Π.Σ.Ε.» συνῆλθε στὸ ᾿Αννόβερο τῆς Δ. Γερμανίας (39η τακτικὴ Συνεδρία) καὶ ἀσχολήθηκε μὲ τὴν προετοιμασία τῆς Ζ´ Γενικῆς Συνελεύσεως (Κανμπέρρα, 7-20.2.1991). Στὴν Συνεδρία αὐτὴ «ἀπεφασίσθη... ἡ συνέχιση τοῦ διαθρησκειακοῦ διαλόγου» καὶ ἔγινε «πρόταση νὰ κληθοῦν καὶ ἐκπρόσωποι ἄλλων θρησκευμάτων ὡς ὁμιληταὶ τῆς προσεχοῦς Γεν. Συνελεύσεως»
34. Τὸ 1989 στὸ 10ο Συνέδριο «Παγκοσμίου ῾Ιεραποστολῆς καὶ Εὐαγγελισμοῦ» στὸ Σὰν ᾿Αντώνιο τοῦ Τέξας τῶν Η.Π.Α. (22-31 Μαΐου) «γιὰ πρώτη φορὰ μετεῖχαν ἐκπρόσωποι μεγάλων θρησκευμάτων, οἱ ὁποῖοι μετέφεραν ἀπὸ τὸν δικό τους κόσμο ἐμπειρίες καὶ προβληματισμοὺς σχετικὰ μὲ κρίσιμα κοινὰ ἀνθρώπινα προβλήματα».
35. Τὸ 1990 (9-15 ᾿Ιανουαρίου) τὸ «Π.Σ.Ε.» ὠργάνωσε στὸ Μπάαρ τῆς ῾Ελβετίας μία Συνάντησι, στὴν ὁποία ἔλαβαν μέρος εἰκοσιένας θεολόγοι ὀρθόδοξοι, Προτεστάνται καὶ Παπικοὶ καθὼς καὶ ἄλλοι εἰδικοὶ ἀπὸ δεκαπέντε χῶρες καὶ ἐξεπονήθη ἕνα Κείμενο μὲ τίτλο «Θρησκευτικὸς Πλουραλισμὸς - Θεολογικὲς Προοπτικὲς καὶ Βεβαιώσεις».
Στὸ κείμενο αὐτὸ ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἐκπληκτικῶν ἀναφέρεται, ὅτι «ἀναγνωρίζουμε τὴν ἀνάγκη νὰ κινηθοῦμε πέρα ἀπὸ μία θεολογία, ἡ ὁποία περιορίζει τὴν σωτηρία σὲ μία ἰδιαίτερη κατηγορηματικὴ δέσμευσι στὸν ᾿Ιησοῦ Χριστό»! καί, «βεβαιώνουμε
κατηγορηματικά, ὅτι τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα ἐργάζεται στὴν ζωὴ καὶ τὶς παραδόσεις τῶν λαῶν τῶν ζωντανῶν πίστεων»!
36. Τὸ 1990 (5-12 Μαρτίου) τὸ «Π.Σ.Ε.» συνεκάλεσε στὴν Σεοὺλ τῆς Κορέας μία Παγκόσμια Συνέλευσι ἐπὶ τοῦ Προγράμματος «Δικαιοσύνη, Εἰρήνη καὶ ᾿Ακεραιότητα τῆς Δημιουργίας», ὅπου παρίσταντο ὀκτὼ φιλοξενούμενοι ἄλλων θρησκειῶν, ἀντιπρόσωποι τεσσάρων θρησκευμάτων (᾿Ιουδαϊσμοῦ, ᾿Ισλαμισμοῦ, Σιχισμοῦ, Βουδδισμοῦ), οἱ ὁποῖοι καὶ ὡμίλησαν σὲ συζήτησι ῾Ολομελείας μὲ θέμα «᾿Απειλὲς στὴν Εἰρήνη».
37. Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1990 τὸ «Π.Σ.Ε.» διωργάνωσε μία Διαθρησκειακὴ Διάσκεψι στὸ Χὸνγκ Κόνγκ, προπαρασκευαστικοῦ χαρακτῆρος γιὰ τοὺς φιλοξενουμένους ἄλλων θρησκειῶν, ποὺ θὰ ἐλάμβαναν μέρος στὴν Ζ´ Γενικὴ Συνέλευσι τῆς Κανμπέρρας. ῾Η Διάσκεψις αὐτή, στὴν ὁποία ἔλαβαν μέρος Χριστιανοί, Βουδδισταί, Κομφουκιανισταί, ᾿Ινδουϊσταί, ᾿Ιουδαῖοι, Μουσουλμᾶνοι, Σιχισταί, ἕνας Ζωροάστρης, ἕνας Σιντοϊστὴς καὶ ἕνας Ταοϊστής, ἐξεπόνησε μία Δήλωσι ἀπὸ τὶς πιὸ «τολμηρὲς» τοῦ εἴδους αὐτοῦ. ᾿Εφ᾿ ὅσον ὁ Διαθρησκειακὸς Διάλογος κατανοεῖται στὰ πλαίσια τοῦ «Π.Σ.Ε.», «ὡς μία συνάντησις μεταξὺ ἀνθρώπων ποὺ ζοῦν σὲ διαφορετικὲς θρησκευτικὲς παραδόσεις», ἡ Δήλωσις τοῦ Χὸνγκ Κὸνγκ ὑποστηρίζει - ἐκτὸς τῶν ἄλλων - ὅτι «θὰ πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἀναγνωρίζουμε στοὺς γείτονές μας τὴν παρουσία τοῦ Θείου, ὁμιλοῦντος μὲ διαφορετικοὺς τρόπους στὶς
διάφορες παραδόσεις: ἡ Σεχινὰ στὴν ᾿Ιουδαϊκὴ παράδοσι, τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στοὺς Χριστιανούς, τὸ ῎Ατμαν στοὺς ᾿Ινδοὺς καὶ τοὺς Σιχίτας, τὸ Ρουὰχ στοὺς Μουσουλμάνους»!
* * *
῞Οπως ὁμολογεῖται ἀπὸ χείλη ἐπισήμων καὶ εἰδικευμένων Οἰκουμενιστῶν, «τὸ ῾Υπο-Τμῆμα τοῦ ΠΣΕ γιὰ τὸν Διάλογο μὲ τὶς Ζωντανὲς Πίστεις, ἔχει ἀναλάβει διάφορες πρωτοβουλίες στὶς δεκαετίες ποὺ μᾶς πέρασαν γιὰ πραγματικὸ διάλογο καὶ συνεργασία, ἔχει δὲ προετοιμάσει τὸ ἔδαφος γιὰ ἕναν εὐρύτερο οἰκουμενισμὸ (wider ecumenism) καὶ γιὰ μιὰ πιὸ ἀνοικτή, σεβαστὴ καὶ εἰρηνικὴ ἄποψι περὶ Πίστεως στὶς περισσότερες Χριστιανικὲς ἐκκλησίες σήμερα».
• Εἴδαμε τὴν προετοιμασία τοῦ ἐδάφους «γιὰ ἕναν εὐρύτερο Οἰκουμενισμὸ» καὶ ἀκούσαμε τὶς ὁμολογίες τῶν Οἰκουμενιστῶν: εἶναι σαφὲς καὶ δὲν ἀπομένει
καμμία ἀμφιβολία, ὅτι ὄντως τὸ μέλλον τοῦ «Π.Σ.Ε.» εἶναι πανθρησκειακὸ καὶ ὁ συγκρητιστικός του ἐκφυλισμὸς ἀναπόφευκτος...
Συνεχίζεται...
ΑΠΟ BLOG ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου